Nanotechnologia

Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS działa przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Znajduje się w nim synchrotron SOLARIS – źródło promieniowania elektromagnetycznego o niezwykłych właściwościach, m.in. ekstremalnej intensywności i szerokim zakresie widmowym (od podczerwieni do promieniowania rentgenowskiego).

Synchrotron SOLARIS

Tto pierwsze tego typu urządzenie w Europie Środkowo-Wschodniej i jednocześnie największa infrastruktura badawcza, która powstała w Polsce od wybudowania reaktora Maria w 1974 r. Z uwagi na znakomite parametry krakowskie urządzenie znajduje się również w czołówce urządzeń tego typu na świecie.

Dzięki promieniowaniu synchrotronowemu w Centrum SOLARIS będzie można prowadzić nowatorskie badania w wielu dziedzinach nauki: od biologii, chemii, fizyki, przez inżynierię materiałową i nanotechnologię, aż do medycyny i farmakologii. Badacze uzyskają również w krótszym czasie lepsze wyniki tych pomiarów, które wcześniej realizowali zwykłymi metodami. Badania prowadzone z wykorzystaniem już istniejących synchrotronów przyczyniły się do odkryć nagrodzonych trzema nagrodami Nobla. Dodatkowo pomiary użytkowników komercyjnych pozwoliły na wprowadzenie szeregu innowacji w wielu dziedzinach przemysłu.

Synchrotron SOLARIS rozpoczyna funkcjonowanie z dwoma liniami badawczymi wyposażonymi w trzy stacje pomiarowe. Na budowę dwóch kolejnych linii zabezpieczono środki finansowe i znajdują się one w fazie projektowania. Docelowo w Centrum naukowcy będą mogli korzystać z kilkunastu stacji pomiarowych, a badania będą prowadzone 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu.

Pierwsza istniejąca linia badawcza synchrotronu SOLARIS wyposażona jest w dwie stacje pomiarowe: fotoemisyjny mikroskop elektronowy (PEEM) oraz uniwersalną stację do badania widm absorpcji rentgenowskiej (XAS). Linia PEEM/XAS może być wykorzystywana w takich dziedzinach nauki jak fizykochemia materiałów, nanomagnetyzm, biologia czy geologia. Druga linia umożliwi prowadzenie badań techniką kątowo-rozdzielczej spektroskopii fotoelektronów (ARPES). Technika ta znajduje zastosowanie m.in. w badaniach nowych materiałów elektronicznych, nanostruktur oraz w fizyce nadprzewodników i półprzewodników.

Centrum SOLARIS zlokalizowane jest na terenie Kampusu 600-lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego, w południowej części Krakowa. Sąsiaduje ze specjalną strefą ekonomiczną Krakowskiego Parku Technologicznego. Zostało wybudowane w latach 2010–2015, inwestycję dofinansowała Unia Europejska.