Aktualności

Prof. Jan Czochralski patronem roku 2013 – wystawa w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Śląskiego Czy potrafimy wyobrazić sobie codzienne życie bez dobrodziejstw elektroniki – telefonów komórkowych, laptopów, odbiorników GPS, sprzętu AGD? A przecież wszystkie one opierają się na krzemie. To właśnie monokryształy krzemu, czyli kryształy o tak dobrze uporządkowanym ułożeniu atomów, że oba końce kryształu mają dokładnie taką samą orientację swojej struktury wewnętrznej i to niezależnie od wielkości otrzymanego kryształu – stanowią podstawowy element budowy większości tranzystorów i układów scalonych. Nic więc dziwnego, że wynalazcę metody otrzymywania takich monokryształów uważa się za „ojca rewolucji elektronicznej”. Jednak mało kto wie, że jest nim Polak, prof. Jan Czochralski.

Profesor Jan Czochralski, urodził się w 1885 roku, w Kcynii, na Ziemi Pałuckiej w rodzinie rzemieślniczej. W tym czasie te tereny były pod zaborem pruskim. Po wstępnej nauce w Kcyni wyjechał do Berlina celem podjęcia pracy i dalszej nauki. Studiował chemię na Politechnice w Charlottenburgu. Na terenie Niemiec uczył się i pracował do roku 1928. Do Kcynii powracał wielokrotnie, gdyż tam mieszkała jego matka i tam miał swój letni dom. W okresie pobytu w Niemczech był twórca wielu patentów oraz organizatorem i prezesem Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawczego. W 1928 r. prof. Ignacy Mościcki, ówczesny prezydent Rzeczpospolitej Polski, chemik, profesor Politechniki Warszawskiej, zaprosił Jana Czochralskiego do powrotu do kraju. Czochralski objął Katedrę Metalurgii i Metaloznawstwa na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej, a następnie powierzono mu organizacje Instytutu Metalurgii i Metaloznawstwa przy Politechnice.

Współpracował z wieloma firmami i MSW oraz działał w wielu towarzystwach naukowych. Do wybuchu II wojny światowej pracował na Politechnice Warszawskiej. Profesor Czochralski był człowiekiem zamożnym, przyjaźnił się z Prezydentem Państwa, był mecenasem sztuki rozwijał nowoczesne laboratorium. Te sukcesy budziły niestety niechęć niektórych kolegów naukowców. Niestety atmosfera ta przeniosła się również na okres powojenny. Czochralski został oskarżony o współpracę z Niemcami i nawet resztowany. Nie ma jednak do dzisiaj żadnych dowodów kolaboracji Czochralskiego. W czasie wojny Niemcy zgodzili się na uruchomienie przez Czochralskiego Zakładu Badań Materiałów dla potrzeb niemieckich firm. Czochralski wspierał jednak polskie podziemie, pomagał polskim naukowcom i artystom, ratując ich również z więzień, ratował dzieła sztuki i pomagał ludziom z getta.

W grudniu 1945 Senat Politechniki Warszawskiej usunął profesora z grona pracowników naukowych. Po wojnie Czochralski wrócił do Kcyni, założył firmę Bion, w której produkował chemikalia codziennego użytku.

Zainteresowania naukowe Profesora, jego publikacje i patenty są związane z szeroko pojętą metalurgią. Zajmował się konstrukcją urządzeń, adaptacją różnych metod do badania metali, prowadził badania nad krystalizacją metali i ich stopów, wyznaczał wykresy fazowe, prowadził badania metalograficzne, mikroskopowe i rentgenowskie, wykorzystywał trawienie do badania korozji i wytraceń innych faz. Był jednym z pionierów, którzy zastosowali metody rentgenowskie do badania metali i ich stopów.

29 czerwca 2011 roku Senat Politechniki Warszawskiej podjął uchwałę przywracającą dobre imię prof. Czochralskiego i należne mu miejsce w społeczności akademickiej Politechniki Warszawskiej. Ta uchwała kończy trwające kilkadziesiąt lat kontrowersje wokół postaci tego wybitnego uczonego. Profesor Jan Czochralski jest Patronem Polskiego Towarzystwa Wzrostu Kryształów (PTWK). Na zjazdach Towarzystwa, które odbywają się co trzy lata, wykład wprowadzający, honorowy, nazwano imieniem prof. Jana Czochralskiego. Te wykłady są powierzane uznanym naukowcom o światowej renomie z dziedziny wzrostu kryształów i ich charakteryzacji. W sześćdziesiątą rocznicę śmierci prof. Czochralskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanawia oddać hołd temu jednemu z najwybitniejszych polskich naukowców i uchwałą z dnia 7 grudnia 2012 roku ustanowił rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego. Z tej okazji Instytut Fizyki Uniwersytetu Śląskiego organizuje wystawę poświęcone życiu i badaniom, które prowadził ten znakomity chemik, metalurg i krystalograf. Wystawę będzie można zobaczyć bezpłatnie od 8 do 24 maja 2013 r. w budynku Instytutu Fizyki przy ul. Uniwersyteckiej 4 w Katowicach.

Źródło: www.us.edu.pl