Aktualności

Inicjatywa NanoGirls opowiada historie wybitnych kobiet, które odgrywają kluczową rolę w rozwoju nanotechnologii w Polsce, prezentując ich fascynujące ścieżki zawodowe oraz osiągnięcia. Dziś rozmawiamy z dr hab., prof. AGH Renatą Szymańską z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH.

Co Cię skłoniło do zainteresowania się nanotechnologią?

Współcześnie nanotechnologia przenika w każdą dziedzinę życia, a zanim pomysł znajdzie zastosowanie, to jego „początki” zawsze zaczynają się od wielokierunkowych badań naukowych. Moje zainteresowania badawcze koncentrują się na pograniczu nauk przyrodniczych: biologii, chemii i fizyki, i dotyczą badania procesów molekularnych zachodzących w komórkach, więc skupiają się na naturalnych układach w skali nano (cząsteczkach biologicznych). Boom nanotechnologiczny, zwłaszcza w ostatniej dekadzie, przyczynił się do znacznego wzrostu syntezy i obrotu nanocząstkami, więc około 10 lat temu pomyślałam, że chcę sprawdzić czy i w jaki sposób uwolnione do środowiska syntetyczne nanocząstki wpływają na te naturalne, będące składnikami komórkowej maszynerii napędzającej życie na Ziemi. Dodatkowo, rozkwit nanotechnologii sprawił, że w 2019 uruchomiliśmy na Wydziale Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie kształcenie na interdyscyplinarnym kierunku Mikro- i Nanotechnologie w Biofizyce, którego od samego początku jestem opiekunem, co naturalnie wzmogło moje zaangażowanie i zainteresowanie tematyką nanotechnologiczną, nie tylko w kontekście dydaktycznym, ale przede wszystkim naukowym.

Czy mogłabyś podzielić się swoimi doświadczeniami i etapami rozwoju w karierze nanotechnologicznej? Nad czym aktualnie pracujesz?

Pierwszy z nich dotyczy w głównej mierze aspektów poznawczych związanych z mechanizmami odpowiedzi witaminy E na działanie nanocząstek u roślin. Ciekawi mnie jak zmienia się ich metabolizm oraz powiązanych z nimi procesów (np. fotosyntezy), po zadziałaniu na rośliny nanocząstkami nieorganicznymi (tlenku tytanu oraz tlenku krzemu). Kilka lat temu nawiązaliśmy współpracę z Winnicą Wieliczka, gdzie prowadzimy badania polowe związane w określeniem wpływu nanocząstek krzemu na jakość i ilość plonu winorośli. Na te badania pozyskaliśmy środki finansowe z Narodowego Centrum Nauki, dzięki którym mogliśmy kupić wysokiej jakości, mobilny sprzęt, który pozwala na realizację tego projektu. Drugi projekt jest bardziej praktyczny i dotyczy opracowania sposobu na zwiększenie dostępności witaminy E w produktach opartych na układach emulsyjnych. Ponieważ witamina E nie rozpuszcza się w wodzie i przez to słabo przyswaja się z produktów, które ją zawierają, to próbujemy opracować coś na kształt „nanotaksówek” dla tego związku, które będą go skutecznie chronić i dostarczać do docelowego miejsca. W tym celu wytwarzamy dedykowane dla witaminy E nanonośniki, m.in. niosomy czy liposomy, które będą mogły znaleźć zastosowanie np. w kosmetykach czy farmaceutykach

Opowiedz, jakie umiejętności lub kwalifikacje okazały się kluczowe do Twojego zaangażowania się w dziedzinę nanotechnologii.

Praca naukowa i związane z nią wykształcenie, zdobyta wiedza, ale przede wszystkim nabyte w trakcie pracy doświadczenie, stworzyły mi możliwości realizacji odważnych, naukowych pomysłów. Nieodzowna w tym wszystkim jest moja ciekawość świata, dociekliwość, dostrzeganie tego, co niewidoczne. Ponadto umiem pracować w zespole (co bardzo ważne zwłaszcza w dużych, interdyscyplinarnych projektach), staram się słuchać innych, nie mam problemu z przyznawaniem się do błędów i najważniejsze – nie zniechęcam się porażkami (zwłaszcza w pozyskiwaniu środków grantowych) 😊

Opisz, czym zajmuje się organizacja, w której pracujesz i jaki jest wpływ nanotechnologii na jej działalność.

Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej (jak i cała AGH), jest czołową jednostką w badaniach w dziedzinie nanotechnologii i to nie tylko, w Polsce. Prowadzone są tu szerokie badania dotyczące syntezy, funkcjonalizacji nanomateriałów, badania ich właściwości fizyko-chemicznych, zastosowania czy modelowania itp. Jako uczelnia techniczna nie tylko prowadzimy badania w aspekcie poznawczym, ale także aplikacyjnym – o czym świadczy, nie tylko liczba publikacji, ale także liczne patenty, czy szeroko zakrojona współpraca z przemysłem. Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej nieprzerwanie od roku 2013 posiada najwyższą kategorię poziomu naukowego A+, a kierunki które prowadzimy na Wydziale zwyciężają od lat w rankingu Perspektywy.

Chciałam w tym miejscu podkreślić, że niezmiernie ważne dla mnie jest miejsce, w którym pracuję, i związany z tym dostęp do laboratoriów, aparatury na światowym poziomie, możliwość owocnej dyskusji naukowej czy wyjazdów konferencyjnych. Ale miejsce nie byłoby takie, gdyby nie ludzie, którzy go tworzą. Od początku pracy w AGH, od 2013 roku, otrzymałam ogromne wsparcie od władz Wydziału, koleżanek i kolegów z zaprzyjaźnionych Katedr. To wsparcie szło w parze z pełnym zaufaniem do moich projektów, dawało i daje swobodę w ich realizacji, a przede wszystkim motywuje do dalszych działań.

Z jakich osiągnięć w pracy naukowej lub zawodowej jesteś najbardziej dumna?

Jestem dumna z miejsca, w którym jestem i nie jestem w stanie wskazać jednego wybranego osiągnięcia. Każdy projekt, grant, publikacja cieszą jakby były tymi pierwszymi. Cieszę się, że mogę robić to kocham, bo praca naukowa jest moją wielką pasją. Jestem szczęściarą, że mam szansę pracować z młodymi, zaangażowanymi ludźmi – naszymi studentami – są wielką dla mnie inspiracją.

Od wielu lat zajmuję się popularyzacją nauki (choć mam na tę aktywność coraz mniej czasu). Była to dla mnie zawsze bardzo ważna i dumna część zawodowej pracy i chciałabym, żeby tak pozostało.

Jakich, według Ciebie, istotnych zmian i postępów możemy się spodziewać w nanotechnologii w nadchodzących latach?

Uważam, że jesteśmy na początku „rewolucji” nanotechnologicznej i wiele jeszcze odkryć nas zaskoczy… Jestem pewna, że niedługo będziemy mogli bardziej skutecznie walczyć z chorobami, z którymi na razie przegrywamy np. uwarunkowanymi genetycznie. Już teraz podejście nanoteranostyczne jest skuteczne w wielu przypadkach, ale wciąż czekamy na przełom np. w terapii genowej. Wydaje mi się, że nanotechnologia rychle w tym obszarze o sobie przypomni…

Jaką radę dałabyś młodym kobietom, które rozważają karierę w nanotechnologii?

Najważniejsze to wierzyć w siebie, porażki przekuwać w sukcesy, otaczać się mądrymi ludźmi oraz bacznie i z zachwytem obserwować przyrodę.